«جستجوگر» دکتر شریعتی را قضاوت نمی‌کند/ ترس از تولید مستند

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری مستند «جستجوگر» به کارگردانی محمدمهدی ابراهیمی نصر صبح امروز شنبه ۲۲ خردادماه با حضور این کارگردان و محسن رحیمی تهیه‌کننده، در کانون اندیشه جوان برگزار شد.

محسن رحیمی مدیرعامل کانون اندیشه جوان و تهیه‌کننده این مستند در ابتدای این نشست گفت: کانون اندیشه جوان از سال ۱۳۷۷ راه‌اندازی شد. از ابتدای شکل‌گیری این کانون تا امروز، در قالب‌های مختلفی در زمینه مسائل جوانان نخبه دانشگاهی گام‌هایی را برداشته‌ایم. این کانون در ابتدا در حوزه کتاب فعالیت می‌کرد و بعدها به سوی برگزاری همایش‌ها و فعالیت‌هایی از این دست گام برداشت.

وی ادامه داد: ورود به حوزه مستند و به خصوص ساخت مستندی با موضوع دکتر شریعتی، درست در زمانی برای کانون به عنوان یک ضرورت احساس شد که به این نتیجه رسیدیم، بسیاری از قالب‌های سابقی که کانون در آن فعالیت می‌کرد مخاطبان کمتری پیدا کرده و کمتر با این نوع از فعالیت‌ها ارتباط برقرار می‌شود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا در حوزه تولید مستند ورود پیدا کنیم.

مدیرعامل کانون اندیشه جوان تاکید کرد: آغاز پژوهش در حوزه تولید مستند با موضوع دکتر شریعتی از اواخر سال ۹۶ اوایل سال ۹۷ آغاز شد و با استفاده از پژوهش‌هایی که توسط کارگردان صورت گرفته بود که سناریو مورد نظر نوشته شد و در نهایت این مستند آماده نمایش شد. مستند «جستجوگر» همانند همایش‌هایی که توسط کانون برگزار شده است، با هدف باز کردن باب گفتگو درباره شخصیت دکتر شریعتی بود. تاکید می‌کنم که این مستند اولین تجربه کانون اندیشه جوان به شمار می‌رود و ممکن است نقدهایی به آن وارد شود. البته ما روند تولید مستند خود را ادامه می‌دهیم و مستند بعدی که قرار است در این کانون تولید شود، پرتره‌ای درباره آیت الله مصباح یزدی است.

در ادامه این نشست محمدمهدی ابراهیمی نصر کارگردان مستند «جستجوگر» گفت: در ابتدا می‌دانستیم که می‌خواهیم مستندی تولید کنیم که وجوه مختلفی از اندیشه دکتر شریعتی را به مخاطب منتقل کند، اما این نکته را هم می‌دانستیم که اگر این مستند تنها در حوزه اندیشه تولید شود، ممکن است مخاطب آن را پس بزند و فقدان داستان باعث شود جذابیت تماشای مستند کمتر شود. به همین دلیل دغدغه ما این شد که در چنین مستندی هم وجه اندیشه متفکر را داشته باشیم و هم درام لازم برای تولید یک مستند را مدنظر قرار دهیم. به همین دلیل خط داستانی اصلی مستند را ماجرای مرگ دکتر شریعتی قرار دادیم و در کنار آن به اندیشه‌های سوسیالیستی و دیگر تفکرات وی پرداختیم.

وی با اشاره به اینکه در «جستجوگر» تلاش شده است که تا از قضاوت کردن فاصله گرفته شود، تاکید کرد: با توجه به اینکه این مستند مصاحبه‌محور است، سعی کردیم با ۲ طرف ماجرا یعنی موافقان و مخالفان اندیشه‌های دکتر شریعتی گفتگو کنیم، در همین راستا یک لیست ۷۰ نفری را در نظر گرفتیم که از این تعداد یا برخی تمایل نداشته و یا برخی فرصت نداشتند که ما را در این مستند همراهی کنند و در نهایت به یک لیست ۱۲ نفری برای مصاحبه‌های این مستند دست پیدا کردیم.

این کارگردان مستند ادامه داد: «جستجوگر» در ۴ قسمت با نام «از مزینان تا پاریس»، «بازگشت به خویشتن»، «رسالت روشنفکر» و «گفتگوهای تنهایی» تولید شده است، نباید فراموش کرد که دکتر شریعتی یک متفکر است و مانند یک مبارز از جمله شهید چمران نیست، در واقع متفکر یک جا می‌نشیند، می‌نویسد و حرف می‌زند و به همین دلیل ممکن از تصاویری بسیاری از یک متفکر وجود نداشته باشد، اما در نهایت ما تمام تلاش خود را کردیم تا این مستند را به بهترین نحو جلوی دوربین ببریم.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود توضیح داد: این اثر یک مستند آرشیوی نیست و بیشتر مصاحبه محور است، در واقع یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که در زمینه آرشیو درباره شخصیت‌های متفکر که شامل دکتر شریعتی نیز می‌شود، با مشکل مواجه هستیم، حتی در این زمینه دچار کمبود عکس بودیم و تعداد فیلم‌هایی که از این متفکر وجود داشت بسیار کم بود. به همین دلیل فقر آرشیوی ما را به این فکر انداخت که از تکنیک موشن گرافی استفاده کنیم.

ابراهیمی نصر گفت: البته در این زمینه با هنرمندانی چون داریوش ارجمند و محمدعلی نجفی که صحبت می‌کردیم و می‌گفتیم که چرا آرشیوی از دکتر شریعتی ندارند، می‌گفتند که آن زمان امکانات کم بود و با توجه به مسائل ضد حکومتی و ترس از اینکه تصاویر به دست ساواک بیفتد خود مشکلاتی را به همراه داشت، البته داریوش ارجمند به ما گفت تصاویری داشته که گم شده است و نجفی نیز تاکید کرده که هیچ تصویری از این اندیشمند نداشته است.

وی با اشاره به پیشینه شناختی که نسبت به آثار دکتر شریعتی داشته است، بیان کرد: از زمانی که ۶ ساله بودیم مادرم برای من کتاب‌های دکتر شریعتی را می‌خواند و همیشه حرف این اندیشمند در خانه ما بود و همین مساله سبب شد تا از همان دوران خوانش آثار شریعتی را آغاز کنم. اما پژوهش اصلی درباره این مستند نزدیک به یک سال طول کشید و در این دوران هم از کسانی که شریعتی را عامل ساواک می‌دانستند و هم کسانی که کاملاً از وی دفاع می‌کردند و هم کسانی که وی را منصفانه قضاوت می‌کردند استفاده کردیم.

این کارگردان ادامه داد: هنگام انجام پژوهش‌ها، خانم شریعت رضوی در بستری بیماریی بودند، البته ما برای تکمیل پژوهش و مستند به دیدار خانواده دکتر شریعتی رفتیم اما موفق نشدیم که همراهی آنها را در این مستند داشته باشیم، چرا که همکاری با مستندسازانی که در حوزه‌های اندیشه فیلم تولید می‌کنند بسیار ضعیف است. در این راستا با برخی از مستندسازان صحبت کردیم که چرا تا امروز مستندی درباره دکتر شریعتی نساخته‌اند برخی می‌گویند که می‌ترسند نتوانند ابعاد مختلف این شخصیت در مستند پرداخته شود و برخی نیز می‌گویند زمان آن نشده است که مستندی در این باره تولید شود.

محسن رحیمی نیز در پایان گفت: مستند «جستجوگر» قرار است ۲۹ خردادماه در ۴ روز متوالی روی آنتن می‌رود. همچنین علاوه بر انتشار در پلتفرم‌ها، اکران‌های خصوصی را برای دانشجویان خواهیم داشت.